Zorlu Bir Başlangıç (1642–1655)
Newton, 25 Aralık 1642’de doğduğunda, Avrupa karanlık bir dönemden geçiyordu: Bilimsel devrim yeni başlamıştı, ama insanlar hâlâ yıldızları Tanrı’nın mesajı sanıyor, hastalıkları şeytanla açıklıyordu.
Newton prematüre doğdu, hatta o kadar küçüktü ki “bir elmanın içine sığacak kadar” olduğu söylenir. Annesi başka biriyle evlenince, küçük Isaac’ı büyükannesi büyüttü. Bu erken yaşta yaşanan ailevi yalnızlık, onu derin düşüncelere sevk eden bir çocuk yaptı.
Meraklı Zihin: Çocukluk İcatları ve Takıntılar
Isaac daha 12 yaşında, su değirmeni modelleri, rüzgarla çalışan fırıldaklar ve güneş saati gibi küçük makineler yapıyordu.
Evdeki fareler için “fare çarkı” yapmış, tavan arasına güneş saati yerleştirmişti.
O yaşta bile doğaya “nasıl çalışıyor bu?” diye bakan bir zihne sahipti.
Cambridge ve Dönemin Bilim Anlayışı
1661 yılında Trinity College, Cambridge’e girdiğinde dönemin üniversiteleri hâlâ skolastik felsefenin etkisindeydi. Ancak Newton gizlice Copernicus, Galileo ve Kepler gibi modern düşünürleri okuyarak “gölgelerin dışına” çıkmaya başladı.
Newton’un hocası olan Isaac Barrow, onun matematikteki üstünlüğünü fark edince görevini bırakıp kürsüyü Newton’a devretti. Barrow’un bu hamlesi, bilimin önünü açan en büyük jestlerden biridir.
Veba Yılı ve Yalnızlıkta Gelen Deha
1665’te Londra’da patlayan büyük veba salgını sebebiyle üniversiteler kapandı. Newton, köyüne döndü.
İşte bu iki yıl tarihe geçti: Newton burada, izole şekilde;
- Calculus’u (türev-integre),
- Evrensel çekim yasasını,
- Hareket yasalarını,
- Işığın kırılması ve renk spektrumunu
kendi başına geliştirdi!
Tarihçiler bu döneme “Annus Mirabilis” (Mucize Yıl) adını verdi.
“Kimse bana ne yapmam gerektiğini söylemedi. Kendi başıma düşündüm.” – Newton
Newton’un Bilimsel Devrimi
Üç Hareket Yasası
Newton’un bu üç yasa ile tüm fizik yeniden yazıldı:
- Eylemsizlik: Duran cisim neden hareket etmez?
- İvme: Kuvvet olmadıkça hız değişmez.
- Etki-Tepki: Cisim A, cisim B’ye kuvvet uygularsa, B de A’ya eşit ve zıt kuvvet uygular.
Bu yasalar, sadece gezegenleri değil, otomobilleri, uyduları, roketleri ve sporları da açıklar.
Evrensel Kütleçekim
Newton’un en çarpıcı başarısı, evrendeki tüm cisimlerin birbirini çektiğini anlamasıydı.
Bu fikir, sadece Dünya’da değil, Ay’da, Jüpiter’de ve hatta galaksiler arası işleyen bir doğa yasasıydı.
“Ay, Dünya’ya doğru düşüyor ama hareketi onu yere çakılmaktan kurtarıyor.”
Newton, evreni bir saat gibi çalışan mekanik sistem olarak düşündü. Tanrı bu saati kurmuştu; fizik ise onun diliydi.
Işık ve Renk Teorileri
Newton karanlık bir odada prizma ile deney yaptı ve beyaz ışığın aslında bir karışım olduğunu keşfetti:
Daha önce renklerin maddelerden kaynaklandığı düşünülüyordu. Newton bunun ışığın fiziksel yapısı ile ilgili olduğunu kanıtladı.
Ayrıca ışığın hem parçacık hem dalga özellikleri olduğunu ileri sürdü (bu fikir daha sonra kuantum fiziğiyle birleşti).
Calculus ve Sonsuz Küçükler
Newton, değişimi ve hareketi tanımlamak için yeni bir matematiksel dil icat etti: Calculus.
Eğim, hız, alan, hacim gibi kavramları hesaplamak için türev ve integral yöntemlerini geliştirdi.
(Leibniz ile yıllarca süren “kim önce buldu” tartışması yaşansa da bugün ikisi de tanınır.)
Newton ve Alşimi: Bilim mi, Simya mı?
Newton’un gizli defterleri ölümünden sonra ortaya çıkarıldığında bilim dünyası şoke oldu. Çünkü Newton aynı zamanda:
- Altın yapma deneyleri (simya),
- İncil’den kıyamet tarihi hesaplama,
- Gizli tarikatlar ve Yahudi tapınağı mimarisi
üzerine çalışmalar yapmıştı!
Bilimle bu kadar rasyonel çalışan bir adamın, mistik konularla da ilgilenmesi onu daha insanî ve çok katmanlı yapıyor.
Kraliyet, Şövalyelik ve Güç
- 1696’da Kraliyet Darphanesi’nin müdürü oldu.
- Sahte para basanlarla mücadele etti; bazılarını mahkemeye çıkarıp idam ettirdi. ⚖️
- 1705’te Şövalye ilan edildi: “Sir Isaac Newton” olarak anıldı.
- Royal Society başkanlığını 24 yıl sürdürerek bilim dünyasının lideri oldu.
Newton’un Kitapları
Principia Mathematica (1687)
Modern fiziğin temel kitabı. Gezegen hareketleri, yerçekimi ve hareket yasaları burada formüle edildi.
Opticks (1704)
Işık ve renk üzerine yaptığı deneyleri içeren kitap. Hem deneysel hem felsefi derinlik taşır.
Kişisel Yalnızlık ve Takıntı
- Asla evlenmedi.
- Dostlukları kısa sürdü.
- Tartışmaları büyüttü (Leibniz, Hooke, Flamsteed gibi).
- Bazen obsesif, bazen melankolik, ama daima üretkendi.
Kendini şöyle tarif eder:
“Ben sadece deniz kenarında oynayan bir çocuk gibi hissettim; önümde keşfedilmeyi bekleyen koca bir okyanus vardı.”
Ölüm ve Sonsuzluk
Isaac Newton, 1727 yılında 84 yaşında hayatını kaybetti.
Westminster Abbey‘e, kralların yanına gömüldü.
Mezar taşında şunlar yazar:
“Burada büyük bir zeka yatar. İnsanlık, böyle bir adam yaşadığı için gurur duyabilir.”
Newton’dan Günümüze Etkiler
- Newton yasaları olmadan uçaklar, uydular, köprüler, telefonlar, bilgisayarlar olmazdı.
- Einstein, onun teorilerini ışık hızına ve evrenin çarpıtılabilir yapısına taşıdı.
- Newton hâlâ her lise ve üniversite öğrencisinin kafasında yaşıyor.
Sonuç: Newton, Doğanın Matematikçisiydi
Isaac Newton sadece bir bilim insanı değil, doğanın şifrelerini çözen ilk büyük matematikçiydi.
O, gözlemlerini sabırla matematiğe döken, evreni sayılarla anlatan bir filozoftu.
“Doğayı anlamak istiyorsan onun dili olan matematiği öğrenmelisin.”
– Newton’un ruhu hâlâ bilimde yaşıyor.
Daha fazla Bilim makaleleri okumak için web sitemize bakabilirsiniz
Bir yanıt yazın